>>>EDATLAR (İLGEÇLER) <<<

EDATLAR (İLGEÇLER)

Sözcükler ve kavramlar arasında türlü anlam ilgileri kurmaya yararlar ve anlamları ancak bu ilgiyle belirir.

Tek başlarına anlamları yoktur.

Cümle içindeki kullanışlarına göre anlam kazanırlar.

    Örn:

                Senin için aldım bu gülleri (sana özel)

                Güller kadar güzelsin (eşitlik)

                Ve başına

                Taç gibi takasın diye (benzerlik)

Cümleden çıkarıldıklarında cümlenin anlamında eksiklik, daralma veya bozulma olur.

    Örn:

                Sen kuş gibisin.> sen kuşsun

                Ağırlığı kadar para kazandı. > ağırlığı para kazandı.

                Bunun için çok geç. > bunun çok geç.

Kendilerinden önce gelen adlarla genelde öbek oluştururlar.

    Örn:

                İçimize /güneş gibi/ doğdun.

                Bütün bunları /azıcık mutluluk için/ yapmıştı.

Dilimizdeki ilgeçler çok değildir. Genelde ve sıklıkla kullanılanlar: “kadar, gibi, için, göre, ile” dir.

Bunların dışındakiler “dolayı, ötürü, üzere, doğru, karşı, yalnız, ancak, mi, …” dir.

Sık kullanılan ilgeçlerin cümleye kattıkları anlamlar:

1. gibi:

Benzetme ilgecidir. Karşılaştırma/eşitlik anlamı da verir.

    örn:

                Dünyada onun gibisi yoktur. (eşitlik)

                Dev gibi adamdı. (benzerlik)

2. kadar:

Benzetme ilgecidir. Zaman, karşılaştırma, yaklaşıklık anlam ayrıntılarını da verir.

    Örn:

                Sabaha kadar çalıştık. (zaman)

                Melek kadar saf biri. (benzerlik, gibilik)

                O, Ayhan kadar güçlüydü. (karşılaştırma)

                Bahçede yüz kadar öğrenci toplanmıştı. (yaklaşıklık)

3. ile:

Birliktelik, araç, durum, neden anlam ayrıntıları verir.

    Örn:

                Asya’yla buraya geldiler. (birliktelik)

                Ankara’ya uçakla gidin. (araç)

                Annesinin boynuna sevinçle sarıldı. (durum)

                Dalgınlıkla unutmuşum. (neden)

4. için:

    Amaç, neden sonuç, hakkında, özgülük (aitlik), uğruna anlamlarını verir.

    Örn:

                Gözünü açmadığı için göremedi. (neden-sonuç)

                Onun için iyi şeyler söylemiyorlar. (hakkında)

                Kış için hazırlıklar başladı. (kışa özgü, ait)

                Bu kitaplar için iki yüz bin lira  ödedik. (bedel, karşılık)

                Yurdumuz için çalışmalıyız. (uğruna)

5. göre:

Görelik, görecelik, uygunluk, ölçütlük, karşılaştırma anlamları verir.

    Örn:

                Bu, bize göre bir ev değil. (uygunluk)

                Bana göre adam gelmeyecek. (bence, bana sorulursa)

                Ayağını yorganına göre uzat. (ölçü)

                Öğrendiğimize göre Ali gelecekmiş. (bakılırsa)

                Kardeşlerine göre biraz daha huysuz. (karşılaştırma)